دیوید باس و همکارانش (1990) در یک پژوهش خلاقانه در رابطه با ویژگی‌های روانشناختی که افراد در شریک عاطفی بلندمدت خود به دنبال آن‌ها می‌گردند، موضوع بسیار مهمی را یافتند. در میان زنان و مردان از سی و هفت فرهنگ و سی و سه ملیت متفاوت، عشق متقابل یکی از اساسی‌ترین خصوصیاتی است که افراد در شریک عاطفی خود، به دنبال آن هستند.
مطالعات متعددی در مورد تفاوت‌های روانشناسی انتخاب جفت(جفت‌یابی) در میان زنان و مردان انجام شده است. با این وجود نتیجه پژوهش باس در مورد این تفاوت‌ها نیست. علاوه بر این، عشق متقابل در نمونهای نزدیک به 10،000 جوان بزرگسال از همه گوشه‌های جهان، به عنوان پرطرفدار‌ترین ویژگی در شریک عاطفی بلندمدت رتبه‌بندی شده است.
چنانکه که در مورد بیشتر کارهای باس صادق است، به کار بستن دیدگاه تکاملی موجب فهم بهتر نتایج مطالعه او می‌شود. بدین ترتیب، می‌توانیم این پرسش را مطرح کنیم که چرا عشق متقابل در فرایند پیدا کردن شریک عاطفی بسیار اهمیت دارد؟ چگونه انتخاب شریک عاطفی بر اساس عشق متقابل می‌تواند به سازگاری ما در معنی تکاملی‌اش کمک کند؟
عشق یک احساس واقعی است!
پیوند میان‌جفتی (شکل‌گیری ارتباط دوطرفه بین یک جنس نر و یک جنس ماده)، مانند روابط عاطفی طولانی میان مرد و زن، خصوصیت زندگی اجتماعی تنها بخشی از اشکال حیات بر روی کره زمین است (رجوع کنید به گهر[1]، 2014). یکی از ویژگی‌های اساسی در گونه‌هایی که به دنبال پیوند میان‌جفتی هستند میزان نیازمندی آنان به مراقبت والدین در دوران ابتدایی زندگی می‌باشد (رجوع کنید تریورز[2]،1972). به طور خلاصه، گونه‌هایی که برای بقا و رشد نیاز به مراقبت والدین دارند هنگام جفت‌یابی رفتارهایی مربوط به ایجاد پیوند متقابل میان دو جفت را از خود بروز می‌دهند.
اغلب گونه‌های پرندگان نیاز به مراقبت‌های ابتدایی والدین دارند یا آلتریشال[3] هستند، مانند: رابین‌های[4] آمریکای شمالی، بنابراین، تعجب‌آور نیست که بسیاری از گونه‌های پرندگان رفتارهایی با هدف پیوند میان‌جفتی از خود نشان می‌دهند. آن ها جفت خود را برای مسیرهای طولانی(پروازهای) طولانی انتخاب می‌کنند. به طور کلی، می‌توان گفت، گونه‌هایی که در آنان کوچکترها برای بقا و رشد نیازی به مراقبت والدین ندارند، به دنبال پیوند میان‌جفتی نیستند.
در بررسی که هلن فیشر[5] (1993) در ادبیات پژوهشی عشق و دوست داشتن انجام داد، به مورد بسیار مهمی دست یافت و آن این بود که عشق بخش حیاتی از تجربه تکاملی انسان است که بر اساس معیارهای متعدد پدیده‌ای واقعی است(رجوع کنید به آسودو و همکاران[6]، 2012). ظاهرا عشق با اغلب پدیده‌های فیزیولوژیک ارتباط بسیار مهمی دارد، مانند؛ آزادسازی هورمون اکسیتوسین[7]_که در گونه‌هایی مثل ما باعث کنار هم بودن جفت‌ها می‌شود.
در واقع، میزان اهمیت عشق متقابل در دیدگاه تمام زنان و مردان در گوشه‌های مختلف دنیا خود بیانگر جهانی، واقعی و تکامل یافته بودن پدیده ایست که ما آن را عشق می‌نامیم.
وقتی دوست داشتن یک طرفه است، مشکلی وجود دارد!
با توجه به همه‌ی آن چه که پیش‌تر گفته شد، موضوعی که بیشتر از بقیه موارد جلب توجه می‌کند این است که در پژوهش باس و همکاران(1990) این عشق نبود که به عنوان مهم‌ترین عامل رتبه بندی شده بلکه عشق متقابل بود که در فرایند انتخاب جفت نقش کلیدی دارد.
به نقش این واقعیت بیشتر فکر کنید. در یک طبقه‌بندی زوج‌ها را می‌توان به سه دسته تقسیم بندی کرد؛
- آن‌ها که هر دو نفر به وضوح عاشق یک‌دیگر هستند.
- آن‌ها که به مشخصا علاقه‌ای به یک‌دیگر ندارند.
- آن‌ها که یکی به دیگری عشق می‌ورزد اما دیگری به هر دلیلی چنین احساسی ندارد.
دشوار نیست تا ببینیم زوج‌هایی که عشق متقابل واقعی را تجربه می‌کنند چه مزایایی نسبت به آن دسته از افرادی که
برای شروع می‌توان گفت زوج‌هایی که در رابطه عشق متقابل را تجربه می‌کنند:
- با یک‌دیگر اتفاق نظر بیشتری دارند.
- در واقع برای افکار، رفتار، و احساسات یک‌دیگر ارزش و احترام قائل هستند.
- به راحتی و رفاه همدیگر توجه می‌کنند.
- می‌توانند نمونهای مناسب از عشق، اعتماد و مهربانی برای کودکان و دیگر اعضای جامعه خود باشند.
- به یک‌دیگر اعتماد می‌کنند.
- همدیگر را می‌بخشند.
- دوست دارند تا کنار یک‌دیگر باشند.
- با هم بودن را موهبتی دوست‌داشتنی می‌دانند.
سوال‌هایی که باید درباره‌ی رابطه خودتان بپرسید:
- آیا به طور معمول از دیدن یک‌دیگر احساس شوق می‌کنید؟
- با دیدن یک‌دیگر احساس می‌کنید که عشق واقعی را تجربه می‌کنید؟
- آیا به راحتی می‌توانید از اشتباهات یک‌دیگر بگذرید؟
- آیا واقعا برای افکار و سهم یک‌دیگر در زندگی مشترک ارزش قائل هستید؟
- آیا واقعا می‌خواهید در کنار یک‌دیگر تا به ابد زندگی کنید؟
حرف آخر
انتخاب جفت بخش مهمی از تجربه گسترده انسانی می‌باشد. این مطلب از منظر تکاملی نیز معنی‌دار هست(رجوع کنید به گهر و کافمن، کافمن، 2013). انتخاب یک شریک عاطفی غیرقابل اعتماد، بد و به طور کلی ناخوشایند می‌تواند عواقب آسیب‌زا و نامطلوبی را برای زندگی شما و همین‌طور فرزندانتان در آینده داشته باشد.
اگر از خود می‌پرسید که آیا فردی که با او هستید بهترین شریک برای شما هست یا نه، به نظر می‌رسد عشق متقابل، همان ویژگی که مردم در سراسر جهان از آن به عنوان مهم‌ترین ویژگی در شریک عاطفی خودشان می‌خواهند، می‌تواند معیار مناسبی برای شما باشد!
[1] Geher
[2] Thrivers
[3] Altricial
[4] Robins
[5] Helen Fisher
[6] Acevedo et al.
[7] Oxytocin
